Chính sách Nhật Bản đối với người nước ngoài mang thai và sinh con
Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Fukuoka, đại diện cho khu vực lãnh sự gồm 8 tỉnh Tây Nam Nhật Bản (Kyushu – Okinawa) (TLSQ), muốn cung cấp thông tin chi tiết về chính sách của Nhật Bản đối với người nước ngoài, bao gồm thực tập sinh kỹ năng (TTS), lưu học sinh (LHS) và người cư trú bất hợp pháp khi có thai và sinh con tại Nhật Bản. TLSQ khuyến nghị mọi công dân Việt Nam đọc kỹ để hiểu và bảo vệ quyền lợi của mình.
1. Đối với TTS
Theo Luật Lao động Nhật Bản, TTS được coi như công dân Nhật Bản đối với quyền có thai, sinh con và được hưởng các chế độ thai sản.
Theo Luật Bảo vệ sức khỏe của Bà mẹ và Trẻ em Nhật Bản, tất cả phụ nữ ở Nhật Bản (không phân biệt quốc tịch hoặc tình trạng lưu trú) khi mang thai được quyền nhận Sổ tay sức khỏe của bà mẹ và trẻ em, hưởng chế độ hỗ trợ y tế cho thai sản và trợ cấp một lần khi sinh và nuôi con với số tiền là 420.000 yên.
Do đó, phụ nữ có thai cần thông báo cho chính quyền địa phương nơi đăng ký cư trú để được tư vấn, hỗ trợ và có thể hưởng các chế độ liên quan.
Ngày 11/3/2019, Bộ Y tế, Phúc lợi và Lao động Nhật Bản, Bộ Tư pháp và Cơ quan TTS kỹ năng nước ngoài đã ban hành văn bản nhấn mạnh: Nghiệp đoàn và công ty tiếp nhận TTS có trách nhiệm tuân thủ chế độ thực tập kỹ năng phù hợp và nỗ lực bảo vệ TTS. Luật Lao động Nhật Bản cấm đối xử bất lợi với lao động vì lý do kết hôn, mang thai hoặc sinh con; do đó, TTS được đối xử như công dân Nhật Bản.
Ngoài ra, Khoản 2, Điều 48 của Luật TTS kỹ năng nghiêm cấm nghiệp đoàn và doanh nghiệp đặt ra hạn chế đời sống riêng tư của TTS. Mặc dù có hợp đồng liên quan (ví dụ: không mang thai, sinh con...) giữa người lao động và công ty phái cử trước khi xuất cảnh, các nghiệp đoàn và công ty Nhật Bản không được sử dụng hợp đồng đó để đối xử trái pháp luật với TTS. Luật TTS kỹ năng yêu cầu nghiệp đoàn và công ty thực hiện nghiêm túc các quy định này và thông tin cho TTS trong quá trình đào tạo trước khi nhập cảnh làm việc tại công ty.
Thông tin trong văn bản với nội dung "không được đối xử bất lợi với TTS vì lý do mang thai, sinh con" đã được gửi đến tất cả các nghiệp đoàn quản lý và công ty sử dụng TTS.
Bộ Tư pháp cũng yêu cầu các địa phương thành lập bộ phận tư vấn bằng tiếng mẹ đẻ cho TTS nước ngoài nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ.
Đối với chế độ cho sản phụ, TTS cũng như người lao động Nhật Bản khác, được đi khám sức khỏe và khám thai định kỳ, được đăng ký thời gian nghỉ sinh con trước khi sinh 6 tuần và nghỉ 8 tuần sau khi sinh con, được hưởng trợ cấp một lần cho việc sinh và nuôi con nhỏ với số tiền 420.000 yên. Hơn nữa, trong thời gian nghỉ thai sản, TTS cũng được miễn đóng tiền bảo hiểm xã hội.
Khi phát hiện có thai, TTS cần thông báo ngay cho công ty và nghiệp đoàn để nhận được hỗ trợ. Nếu có bất kỳ vấn đề nào, họ cũng có thể liên hệ với chính quyền địa phương hoặc Trung tâm tư vấn tiếng Việt - Hiệp hội thực tập kỹ năng quốc tế OTIT để được hỗ trợ và tư vấn. Số điện thoại của OTIT là 0120-250-168 và giờ làm việc là từ thứ hai đến thứ sáu, từ 11:00 đến 19:00 và chủ nhật từ 9:00 đến 17:00.
2. Đối với LHS
LHS khi tham gia làm thêm và ký hợp đồng lao động, nếu tham gia bảo hiểm y tế, cũng sẽ được hưởng các chế độ và trợ cấp tương tự như người lao động Nhật Bản khác khi sinh con. Tuy nhiên, LHS cần thường xuyên trao đổi với nhà trường để đảm bảo có đủ buổi điểm danh và tuân thủ các thủ tục với Cơ quan Quản lý Xuất nhập cảnh và lưu trú để tránh mất tư cách lưu trú sau khi nghỉ sinh con.
3. Đối với người lưu trú bất hợp pháp
Người lưu trú bất hợp pháp khi nhập viện để sinh con vẫn được bệnh viện tiếp nhận và hỗ trợ sinh con. Các chính sách trợ cấp một lần cho việc sinh và nuôi con cũng áp dụng cho họ theo quy định luật pháp.
